‘Het is tijd om BNP Paribas te wijzen op haar falend investeringsbeleid’
Sébastien Mortier (FairFin) en Pieter Teirlinck (Vrede vzw) bekritiseren BNP Paribas omdat de bank ‘het onderhoud en de modernisering van het meest controversiële wapen ter wereld actief financiert’, het kernwapen. ‘Jammer genoeg staat BNP Paribas daarin niet alleen.’
Woensdag 26 september, de ‘Internationale dag voor de Eliminatie van Kernwapens’, werd wereldwijd actiegevoerd aan de kantoren van BNP Paribas in Nederland, Frankrijk, de Verenigde Staten, Duitsland, Spanje, Nieuw-Zeeland en ook België.
Het is tijd om BNP Paribas te wijzen op haar falend investeringsbeleid.
BNP Paribas wordt met een internationale campagne geviseerd omdat de bank de grootste investeerder van Europa is in kernwapenproducenten, met bijna 9 miljard dollar. Doel van deze campagne is om BNP Paribas uitdrukkelijk te wijzen op de tekortkomingen en tegenstrijdigheden van haar investeringsbeleid.
Enerzijds pakt BNP Paribas graag uit met de mogelijkheden die zij aanbiedt om duurzaam te beleggen. ‘Wij en onze planeet staan vandaag voor heel wat grote uitdagingen: luchtvervuiling, de klimaatverandering, de uitputting van bepaalde grondstoffen… Hoe kunnen we van deze wereld een betere plaats maken? Door ons ethisch en sociaal verantwoordelijk op te stellen.’ Zo luidt het op de website van BNP Paribas. Dat kunnen wij uiteraard alleen maar aanmoedigen.
Anderzijds vergeet de bank er wel bij te vertellen dat ze tezelfdertijd ook het onderhoud en de modernisering van het meest controversiële wapen ter wereld actief financieren. Kan u zich voorstellen wat het effect is op de luchtkwaliteit of het klimaat als een aantal kernbommen ontploffen? Zelfs een beperkte kernwapenoorlog, met 100 (kleine) kernbommen met een explosiekracht van de bom die Hiroshima vernietigde, kan op termijn 1 miljard doden tot gevolg hebben. Die 100 kernexplosies zouden zoveel stof in de atmosfeer brengen dat het zonlicht geblokkeerd geraakt en er op massale schaal voedseltekorten zouden optreden. Dat uiteraard nadat er ogenblikkelijk volledige steden van de kaart geveegd zijn en miljoenen mensen verbrand, verkoold en verdampt zijn.
Kernwapens zijn dus duidelijk geen doordeweeks handelsproduct. Winst maken aan de hand van financiering van kernwapenproducenten is bijgevolg behoorlijk immoreel. BNP Paribas investeert veel geld. 8,97 miljard dollar in de twintig grootste kernwapenproducenten wereldwijd, zo blijkt uit een nieuw rapport dat de investeringen in kernwapenproducenten van alle banken actief in België onder de loep nam. Dit betreft geen oude investeringen uit een ver verleden. Sinds 2017 nog heeft BNP Paribas voor een slordige 1,4 miljard dollar aan nieuwe leningen en andere financiële diensten geleverd aan kernwapenproducenten.
Heel vreemd is dat allemaal, want het druist niet alleen in tegen de principes van maatschappelijk verantwoord bankieren maar ook tegen het initiële uitgangspunt van haar eigen investeringsbeleid. Dat stelt expliciet dat BNP Paribas kernwapens als controversiële wapens beschouwt en verbiedt daarom elke relatie met of investeringen in ondernemingen ‘betrokken bij controversiële wapens’. De bank maakt wel één belangrijke uitzondering, namelijk voor de kernwapenprogramma’s van NAVO-landen die onder het Non-Proliferatieverdrag van de VN, kernwapens mogen bezitten. Het betreft hier dus de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk, die samen over meer dan 7000 kernwapens beschikken, of zowat de helft van alle kernwapens in de wereld.
Kan deze ene uitzondering er werkelijk toe leiden dat BNP Paribas, ondanks het feit dat ze kernwapens als controversiële wapens beschouwt, toch voor bijna 9 miljard dollar geld ter beschikking stelt aan de 20 grootste wapenproducenten? Eigenlijk kan men stellen dat BNP Paribas een zeer grote achterpoort openhoudt, of dat BNP Paribas de facto géén effectief uitsluitingsbeleid hanteert.
Daarenboven werden er zelfs investeringen gevonden in de kernwapenproducent Larsen & Toubro, die de lanceersystemen voor de Indische kernraketten ontwikkelde. India is bij ons weten toch geen NAVO-lidstaat, noch is het een erkende kernwapenstaat volgens het Non-Proliferatieverdrag. India heeft het Non-Proliferatieverdrag zelfs niet eens getekend. Is dit dan een uitzondering op de uitzondering?
Tijd dus om BNP Paribas te wijzen op haar falend investeringsbeleid en het ondergraven van haar eigen geloofwaardigheid wat betreft ‘duurzaam bankieren’. Jammer genoeg staat BNP Paribas daarin niet alleen. Deutsche Bank had tot voor kort iets meer dan 7 miljard dollar geïnvesteerd in 17 kernwapenbedrijven. De bank heeft echter haar beleid recent verstrengd, al blijven er nog serieuze achterpoortjes open. ING heeft voor meer dan 900 miljoen dollar bij zeven kernwapenproducenten geïnvesteerd.
Ook andere financiële instellingen in ons land moeten dringend hun beleid bijsturen. Asset managers Degroof Petercam, Delen Private Bank en Treetop Asset Management investeren eveneens. Zij beschikken daarenboven niet over een publiek beleid. Delen Private Bank zou haar investering ondertussen wel hebben verkocht, net als Degroof Petercam voor een deel.
Heel positief is dat KBC sinds 1 juli 2018 haar uitsluitingsbeleid scherp heeft bijgesteld wat betreft kernwapens. Een groot deel van de wapenproducenten werden daarenboven op haar publieke blacklist geplaatst. We gaan ervan uit dat de 315 miljoen dollar investeringen hierdoor ondertussen van de hand zijn gedaan door KBC. Bij Belfius, Argenta, vdk bank, Van Lanschot en Triodos tenslotte werden geen financieringen gevonden. De vraagt dringt zich dus op waarom BNP Paribas niet kan doen wat andere banken wel kunnen?
In het rapport worden banken aanbevolen om een duidelijk en ondubbelzinnig beleid te hanteren en publiek te maken, alsook een lijst met uitgesloten bedrijven.
Wat te doen? In het rapport worden banken aanbevolen om een duidelijk en ondubbelzinnig beleid te hanteren en publiek te maken, alsook een lijst met uitgesloten bedrijven. De Belgische overheid wordt aangespoord om de wet die financiering van controversiële wapens verbiedt (wet Mahoux) uit te breiden naar kernwapens, en om haar verantwoordelijkheid te nemen als belangrijkste aandeelhouder van BNP Paribas om de bank aan te sporen tot een meer ethisch beleid en investeringen.
De internationale context zal hierbij een grote rol spelen. Banken zoals Deutsche Bank en KBC haalden het nieuwe VN-kernwapenverbod aan als een belangrijke factor in hun beleidswijzigingen. Dit VN-kernwapenverbod staat sinds 20 september 2017 open ter ondertekening en wordt van kracht zodra 50 landen het ratificeren. Dit nieuwe verdrag verbiedt het gebruik, het dreigen met gebruik, de ontwikkeling, het testen, de aanmaak, de verwerving, het bezit, de opslag en transfer van kernwapens. Daarnaast wordt ook eender welke vorm van assistentie bij kernwapenactiviteiten verboden, net als het stationeren van kernwapens.
Het maatschappelijk draagvlak voor een ondubbelzinnig kernwapenverbod is groot. Meer dan 150 Belgische burgemeesters stuurden vorige week nog een open brief naar premier Charles Michel met de vraag om het VN-kernwapenverbod te tekenen. Uit een internationale peiling van juli 2018 blijkt daarenboven dat 68% van de Belgen het onaanvaardbaar vindt dat financiële instellingen investeren in kernwapens. Is dit niet het meest doorslaggevende argument voor BNP Paribas om zo snel mogelijk uit kernwapens te stappen? Bezorgde klanten die BNP Paribas een duwtje in de rug willen geven kunnen in ieder geval een klacht sturen via de website www.bankwijzer.be.
Dit artikel verscheen op Knack.be op 27/09/18