België moet kleur bekennen over kernwapens

/ maart 2, 2016/ Nederlands

Vorige week vonden mondiale diplomatieke besprekingen plaats over kernwapens. Annemarie Gielen (Pax Christi) en Karen Moeskops (Amnesty International) hopen dat België daad bij woord voegt en mee stappen zet naar een kernwapenvrije wereld.

De bijeenkomst, die plaatsvond van 22 tot 26 februari in Genève, was de eerste van drie sessies die in 2016 zullen plaatsvinden, waarbij VN-lidstaten concrete nieuwe juridische maatregelen bespreken om kernwapens de wereld uit te helpen.

De overgrote meerderheid van de internationale gemeenschap hoopt dat deze bijeenkomsten de centrale elementen identificeren voor een nieuw internationaal verdrag dat het gebruik, bezit, productie en transfer van kernwapens verbiedt.

Een legitieme massamoordenaar?

Kernwapens staan op eenzame hoogte wat betreft hun massale vernietigingskracht en onvermogen om een onderscheid te maken tussen burgers en militairen. Hun gebruik is onverenigbaar met het internationaal recht. ‘Kernwapens zijn een onaanvaardbaar risico voor de mensheid’, stelt ook het Internationale Rode Kruis vast.

De afgelopen decennia werden andere massavernietigingswapens – biologische en chemische wapens – verboden. De grootste massamoordenaar van allemaal, kernwapens, is echter nog altijd “legitiem” en maakt een belangrijk deel uit van de NAVO-veiligheidsdoctrine.

Europese regeringen, inclusief België, stelden tijdens de conferentie wel te streven naar een kernwapenvrije wereld maar voegden er aan toe dat het nog ‘te vroeg’ is om kernwapens te verbieden. Eerst moeten de kernwapens de wereld uit, dan pas kunnen ze verboden worden. De wereld op zijn kop.

De overgrote meerderheid van de internationale gemeenschap weigert zich bij deze impasse neer te leggen. 125 landen pleitten het afgelopen jaar vanuit humanitaire bezorgdheden voor het opstarten van onderhandelingen over zo’n internationaal verbodsverdrag (de zogenaamde ‘Humanitaire Belofte’). België, dat tien tot twintig Amerikaanse kernwapens huisvest, weigert dit pleidooi te steunen.

Humanitaire benadering

De afgelopen jaren is er een groeiend bewustzijn over de humanitaire gevolgen van het gebruik van kernwapens. Recent studiewerk bevestigt de catastrofale humanitaire consequenties van de inzet van kernwapens, en de wereldwijde ontwrichting van het klimaat en voedselproductie die een “beperkte” nucleaire oorlog (waarbij 0,5 procent van het wereldwijde nucleaire arsenaal gebruikt wordt) met zich zou meebrengen.

Een incident met kernwapens is bovendien niet ondenkbeeldig. Ettelijke voorbeelden zijn gekend van het bijna-gebruik (bewust of incidenteel) van kernwapens, die worden verzwegen om de publieke opinie een vals gevoel van veiligheid te geven. Militaire experts waarschuwen daarnaast voor nucleaire cyberhacking door terroristen.

Het gevaar op een nucleaire ramp met catastrofale humanitaire gevolgen is dus allesbehalve ondenkbaar. De enige manier om dit risico te vermijden, is het verbieden en elimineren van kernwapens. Een internationaal verbodsverdrag is de eerste stap naar de totale eliminatie van kernwapens. Wapens werden immers nog nooit geëlimineerd voordat ze buiten de wet gesteld werden.

Valse tegenstelling

Ons land erkent wel de humanitaire gevolgen van kernwapens, maar stelt dat ‘humanitaire principes en veiligheid gelijktijdig bestaan’, naast elkaar dus.

Dat is een valse tegenstelling. De humanitaire benadering dient juist de veiligheid van niet- kernwapenstaten én kernwapenstaten. Ze is essentieel om een ineenstorting van het mondiale nucleaire ontwapeningsregime en een nieuwe nucleaire wapenwedloop die de mondiale veiligheid bedreigt te vermijden.

België moet de ‘Humanitaire Belofte’ ondertekenen en deelnemen aan toekomstige onderhandelingen over een internationaal verbodsverdrag op kernwapens.

Steeds meer landen raken immers in toenemende mate gefrustreerd over het gebrek aan ontwapening van de vijf erkende kernwapenstaten. Deze laatsten beloofden in 1970 in het Non-proliferatieverdrag om nucleair te ontwapenen en te onderhandelen over een nieuw internationaal verbodsverdrag op kernwapens. Andere landen beloofden in ruil geen kernwapens te verwerven. Van deze beloftes kwam echter weinig in huis, tot groeiende frustratie van de niet-kernwapenstaten.

‘Als zij (de kernwapenstaten) hun deel van de deal niet nakomen, waarom zouden wij ons deel (verbod op verwerving van kernwapens) nog moeten nakomen? Sommige landen verwachten dat wij volgens bepaalde regels spelen die ze zelf niet respecteren’, klinkt het steeds luider.

Een nieuw verdrag dat kernwapens verbiedt, verhoogt de druk op de kernwapenstaten om te ontwapenen. Het verhindert zo dat niet-kernwapenstaten zich niet langer iets aantrekken van hun belofte om geen kernwapens te verwerven.

De overgrote meerderheid van de internationale gemeenschap gaat in 2016 hoe dan ook verder op het ingeslagen pad naar een verbodsverdrag op kernwapens. Met of zonder de medewerking van de kernwapenstaten. België moet de daad bij het woord voegen en de komende maanden concrete stappen zetten naar een kernwapenvrije wereld. Ons land moet daarom de ‘Humanitaire Belofte’ ondertekenen en deelnemen aan toekomstige onderhandelingen over een internationaal verbodsverdrag op kernwapens.

Karen Moeskops is directeur van Amnesty International Vlaanderen. Annemarie Gielen is algemeen secretaris Pax Christi Vlaanderen en ondertekent deze bijdrage namens de Belgische Coalitie tegen Kernwapens.

(Dit opiniestuk verscheen op 29 februari 2016 op de website van MO*)

Share this Post