Obama bezoekt Hiroshima terwijl de Verenigde Staten hun kernwapenarsenaal moderniseren
Terwijl de Amerikaanse president Obama een historisch bezoek voorbereidt aan Hiroshima werken de VS volop aan een grootschalig moderniseringsprogramma dat 1000 miljard dollar kost en het land voor de volgende decennia verzekert van een kernwapenarsenaal. De regering-Obama boycot ondertussen het pleidooi van 127 landen om onderhandelingen op te starten over een internationaal verbod op kernwapens. Zij wordt daarin gesteund door België. De Belgische Coalitie tegen Kernwapens dringt aan op nieuwe onderhandelingen om tot een wereldwijd verbod op kernwapens te komen.
Grootste gevaar sinds einde Koude Oorlog
‘Het bezoek van Obama vindt plaats in tijden waarin de kans op een kernwapenontploffing het hoogst is sedert het einde van de Koude Oorlog’, zegt Beatrice Fihn, directeur van de International Campaign to Abolish Nuclear Weapons (ICAN). ‘Voor zij die geloofden dat Obama echt verandering zou brengen, stelde het nucleaire beleid van de afgelopen zeven jaar bijzonder teleur. In het bijzonder de Amerikaanse boycot van een veelbelovende nieuwe VN-werkgroep om kernwapens te verbieden’ (de zogenaamde Open-Ended Working Group, OEWG).
Obama’s oproep van 2009 in Praag om ‘het Koude Oorlogsdenken te beëindigen’ en de rol van kernwapens te verminderen in de veiligheidsstrategieën van de VS en hun bondgenoten heeft niet geleid tot concrete actie. Alle kernwapenstaten en de landen die schuilen onder de kernwapenparaplu van de VS, zoals België, blijven rekenen op kernwapens voor hun veiligheid, ondanks de ontelbare engagementen om te ontwapenen.
127 landen willen verbod op kernwapens
De regering Obama heeft niet samengewerkt met de groeiende beweging van niet-kernwapenstaten die aandringen op een internationaal verbod op kernwapens (de zogenaamde ‘Humanitaire Belofte’). Ondanks de boycot van de VS en andere kernwapenstaten is een meerderheid van 127 landen echter klaar om te starten met onderhandelingen over een nieuw verdrag dat kernwapens moet verbieden.
‘Na zijn befaamde Praag-speech heeft Obama de kans verspeeld om de wereld daadwerkelijk te leiden richting kernontwapening. Het leiderschap omtrent kernontwapening komt voort uit de brede coalitie van meer dan 120 landen die de Humanitaire Belofte ondertekend hebben. Een eerste bezoek ooit van een VS-president aan Hiroshima volstaat helaas niet om de wereld te overtuigen van zijn leiderschap’, zo concludeert Beatrice Fihn.
Wat doet België?
België, dat tien tot twintig Amerikaanse kernwapens huisvest, weigert eveneens het pleidooi voor onderhandelingen over een kernwapenverbod te steunen. De regering stelt dat een nieuw verdrag voorbarig is en pleit voor een “stap-voor-stap” benadering. Die stelt echter geen deadlines voorop, en is een uitsteltactiek van de kernwapenstaten. ‘België stelt dat het concrete stappen naar een kernwapenvrije wereld wil zetten maar recycleert enkel voorstellen die al meer dan twintig jaar op tafel liggen, zonder erbij te zeggen waarom die nu wél zouden werken. Wat is daar realistisch of concreet aan?’, vraagt Willem Staes van Pax Christi Vlaanderen zich af.
Een internationaal verbodsverdrag moet daarom de volgende stap zijn: het stigmatiseert kernwapens en voert zo de druk op de kernwapenstaten op om over te gaan tot effectieve en volledige nucleaire ontwapening. Een internationaal verbodsverdrag is minder complex dan een kernwapenconventie en kan op relatief korte tijd onderhandeld worden, ook zonder de medewerking van kernwapenstaten. Het staat niet gelijk aan een onmiddellijke eliminatie van alle kernwapens, maar is een relatief bescheiden stap die volledig past binnen de stap-voor-stap aanpak die België aanhangt.
NAVO-lid Nederland, dat eveneens Amerikaanse kernwapens heeft, toont dat het anders kan: de Nederlandse Tweede Kamer nam op 17 mei 2016 een resolutie aan die de Nederlandse regering oproept binnen de OEWG te pleiten voor de start van onderhandelingen over een verbod.
België moet het Nederlandse voorbeeld volgen, en binnen de OEWG pleiten voor de start van onderhandelingen over een internationaal verbod op kernwapens.